Ranking zamożności samorządów w 2022 roku. Miasto Malbork na ostatnim miejscu w województwie, powiat na 4 pozycji

„Wspólnota”, czyli branżowy dwutygodnik istniejący od 1990 roku i specjalizujący się w sprawach samorządu terytorialnego, od 2011 roku przygotowuje ranking zamożności samorządów (wtedy za 2010 rok). Jak wyjaśniają twórcy opracowania, metoda ustalania wskaźnika dochodów na głowę mieszkańca od lat jest ta sama. Pomijają dochody z dotacji celowych, biorąc pod uwagę tylko dochody własne i subwencje otrzymywane przez samorząd w danym roku.

- Wpływ wielkiej, jednorazowej dotacji inwestycyjnej potrafi wywindować samorząd w rankingu. Jest to jednak awans chwilowy (incydentalny) i niemający związku z trwałym wzrostem zamożności. Wydaje się więc, że uwzględnienie tylko dochodów własnych i otrzymywanych subwencji lepiej oddaje hasło naszego rankingu (zamożność). Trzeba jednak dodać ważne zastrzeżenie. System finansowania samorządów jest coraz bardziej rozchwiany, niestabilny i przez to trudny do interpretacji. Na przykład dotacje otrzymywane z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych częściowo były księgowane jako dochody własne, co zniekształca w pewnym stopniu obraz – komentują twórcy rankingu.

CZYTAJ TEŻ: Ranking zamożności "Wspólnoty" za 2021 rok. Jak tym wypadły samorządy z powiatu malborskiego?

Opracowanie przygotowali Paweł Swianiewicz - profesor ekonomii, kierownik Zakładu Studiów Społeczno-Ekonomicznych w Instytucie Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, oraz Julita Łukomska - adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Ich zdaniem, pojęcie „dochody własne” staje się "coraz bardziej rozmazane, niejasne".

Można by się spodziewać, że to dochody wypracowane w oparciu o stabilne, przejrzyste reguły i  wynikające ze stanu lokalnej gospodarki. Tymczasem pod koniec 2022 r. za pomocą mało czytelnego (a na pewno mającego niewiele wspólnego z  odzwierciedleniem stanu lokalnej gospodarki) algorytmu dosypano do budżetów samorządowych 13,7 mld zł z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych - argumentują twórcy opracowania.

Wpływające do budżetu dochody zostały skorygowane przez twórców rankingu na dwa sposoby. Po pierwsze, odjęli składki przekazywane w związku z subwencją równoważącą (regionalną w przypadku województw), czyli tzw. podatek janosikowy.

- Po drugie, do faktycznie zebranych dochodów dodaliśmy skutki zmniejszenia stawek, ulg i zwolnień w podatkach lokalnych (chodzi o to, aby porównywać faktyczną zamożność, a  nie efekty podejmowanych w  gminach autonomicznych decyzji odnoszących się do polityki fiskalnej). Ta poprawka odnosi się wyłącznie do samorządów gminnych, bo powiaty i województwa nie podejmują żadnych decyzji odnoszących się do podatków. Skorygowane w ten sposób dochody podzieliliśmy przez liczbę ludności każdej jednostki samorządowej – wyjaśniają autorzy.

W rankingu samorządów wojewódzkich Pomorze spadło z 9 na 13 miejsce. Oto pełna klasyfikacja:

1. mazowieckie – 559,80 zł per capita
2. zachodniopomorskie – 467,09 zł
3. kujawsko-pomorskie – 455,04 zł
4. podkarpackie – 436,80 zł
5. lubelskie – 433,69 zł
6. opolskie – 433,16 zł
7. lubuskie – 432,05 zł
8. świętokrzyskie – 429,93 zł
9. podlaskie – 425,22 zł
10. dolnośląskie – 421,94 zł
11. warmińsko-mazurskie – 414,49 zł
12. wielkopolskie – 411,52 zł
13. pomorskie – 401,67 zł
14. łódzkie – 394,29 zł
15. małopolskie – 387,11 zł
16. śląskie – 384,49 zł

Miasta wojewódzkie - dochód per capita w 2022 roku:

1. Warszawa – 9244,26 zł
2. Opole – 7639,63 zł
3. Wrocław – 7324,27 zł
4. Poznań – 7295,18 zł
5. Katowice – 7234,87 zł
6. Gdańsk – 7199,42 zł
7. Kraków – 6968,59 zł
8. Rzeszów – 6607,52 zł
9. Olsztyn – 651,73 zł
10. Kielce – 6309,45 zł
11. Szczecin – 6287,48 zł
12. Łódź – 6251,91 zł
13. Białystok – 6210,07 zł
14. Zielona Góra – 6197,59 zł
15. Lublin – 6085,37 zł
16. Bydgoszcz – 5803,36 zł
17. Gorzów Wlkp. - 5714,55 zł
18. Toruń – 5701,60 zł

Wśród miast na prawach powiatu, których w Polsce jest 48, od początku istnienia rankingu zamożności przygotowywanego przez „Wspólnotę”, pierwsze miejsce zajmował Sopot i utrzymał tę pozycję za rok 2022. Dochody własne i subwencje w przeliczeniu na głowę mieszkańca (per capita) wyniosły 9618,95 zł. Gdynia została sklasyfikowana na 14 miejscu (6366,02 zł), a Słupsk na 20 pozycji (6047,81 zł).

W kategorii 314 powiatów w kraju na czele znalazł się samorząd powiatu człuchowskiego. Oto dochód na 1 mieszkańca wyliczony przez twórców rankingu dla wszystkich powiatów województwa pomorskiego:

• człuchowski (1 miejsce w Polsce) – 2036,67 zł
• nowodworski (30) – 1436,49 zł
• tczewski (34) – 1414,19 zł
• malborski (35) – 1409,78 zł
• chojnicki (43) – 1372,31 zł
• lęborski (65) – 1320,52 zł
• kwidzyński (91) – 1255,88 zł
• sztumski (94) – 1246,81 zł
• starogardzki (102) – 1238,64 zł
• kościerski (109) – 1209,35 zł
• bytowski (132) – 1169,95 zł
• słupski (245) – 968,13 zł
• wejherowski (251) – 954,42 zł
• kartuski (253) – 947,21 zł
• pucki (257) – 933,09 zł
• gdański (293) – 758,87 zł

Wśród 267 miast powiatowych najbogatsze w Polsce są Polkowice (woj. dolnośląskie) z dochodem na głowę mieszkańca 9668,80 zł. W pierwszej dziesiątce znalazły się dwa pomorskie miasta. Oto dochód per capita wszystkich miast powiatowych w województwie pomorskim uzyskany w 2022 roku:

• Puck (4) – 6438,84 zł
• Pruszcz Gdański (10) – 5556,87 zł
• Kwidzyn (44) – 4649,50 zł
• Kartuzy (91) – 4261,54 zł
• Bytów (112) – 4160,02 zł
• Lębork (132) – 4064,35 zł
• Nowy Dwór Gdański (148) – 3980,26 zł
• Wejherowo (168) – 3908,51 zł
• Starogard Gdański (180) – 3873,37 zł
• Tczew (181) – 3872,62 zł
• Sztum (182) – 3867,13 zł
• Chojnice (186) – 3841,07 zł
• Człuchów (219) – 3770,92 zł
• Kościerzyna (223) – 3752,94 zł
• Malbork (257) – 3552,78 zł

257 lokata jest najgorszym wynikiem Malborka w historii rankingu „Wspólnoty”. Przyczyn można szukać m.in. w mniejszych przychodach ze sprzedaży mienia. Choć w powszechnej opinii władze miasta wyprzedają wszystko, co się da, to w 2022 roku wpływy do budżetu nie zostały zrealizowane w takiej wysokości, jak przewidywano. Początkowo miało to być 8 mln zł, ale w ciągu roku obniżono tę kwotę do 6 697 271 zł, by ostatecznie zrealizować zmodyfikowany plan w zaledwie 74,84 proc., bo do budżetu wpłynęło nieco ponad 5 mln zł. Dla porównania, w rekordowym 2021 r. było to ok. 11,25 mln zł.

W klasyfikacji 631 miasteczek (wśród nich są m.in. gminy miejsko-wiejskie) po latach dominacji Krynicy Morskiej nastąpiła zmiana na czele, ale prowadzenie pozostało w województwie pomorskim. Łeba zanotowała awans z 11 na 1 miejsce.

To, że wśród miasteczek czołowe miejsca tabeli zajmują właściwie same miejscowości turystyczne, nie dziwi – w końcu co roku turyści zostawiają miejscowym przedsiębiorcom sporo pieniędzy. Na szczęście, co podkreślają również samorządowcy, mimo pandemii, wojny i wysokiej inflacji, turyści w ub. roku dopisali i kryzysu gospodarczego te miejscowości nie odczuły w takiej skali, jakiej spodziewali się włodarze – piszą autorzy rankingu.

Łeba rok do roku uzyskała wzrost per capita z ponad 7700 zł do prawie 23 tys. zł. Krynica Morska, chociaż spadła w zestawieniu na 3 miejsce, również zanotowała wzrost dochodu na głowę mieszkańca z 11,8 tys. zł w roku 2021 do ponad 16,2 tys. zł w 2022 r. Tak przedstawiają się dane dla wszystkich miasteczek z województwa pomorskiego:

• Łeba (1 miejsce w Polsce) – 22 946,10 zł per capita
• Krynica Morska (3) – 16 216,40 zł
• Jastarnia (9) – 9281,11 zł
• Hel (14) – 7995,26 zł
• Władysławowo (19) – 7129,90 zł
• Czarna Woda (56) – 5589,64 zł
• Skórcz (93) – 5194,96 zł
• Ustka (106) – 5076,34 zł
• Kępice (132) – 4875,35 zł
• Dzierzgoń (151) – 4787,84 zł
• Żukowo (239) – 4474,58 zł
• Brusy (284) – 4386,89 zł
• Skarszewy (291) – 4365,44 zł
• Czarne (348) – 4252,11 zł
• Nowy Staw (375) – 4201,82 zł
• Miastko (421) – 4125,68 zł
• Pelplin (502) – 3987,79 zł
• Debrzno (514) – 3960,61 zł
• Prabuty (517) – 3955,74 zł
• Gniew (533) – 3915,62 zł
• Czersk (562) – 3844,57 zł
• Rumia (581) – 3794,68 zł
• Reda (614) – 3643,64 zł

W swoim rankingu „Wspólnota” sklasyfikowała też 1513 gmin wiejskich. Najbogatszy jest Kleszczów w województwie łódzkim z dochodem 29 425,54 zł na mieszkańca. A to pierwsza dwudziestka w województwie pomorskim:

• gm. Cedry Wielkie (34 miejsce w Polsce) – 7118,71 zł
• gm. Ustka (40) – 6655,58 zł
• gm. Słupsk (45) – 6561,17 zł
• gm. Studzienice (66) – 6138,01 zł
• gm. Kolbudy (68) – 6125,47 zł
• gm. Trzebielino (71) – 6061,40 zł
• gm. Wicko (80) – 5889,53 zł
• gm. Gniewino (81) – 5883,03 zł
• gm. Stężyca (87) – 5810,73 zł
• gm. Parchowo (97) – 5688,48 zł
• gm. Choczewo (98) – 5678,40 zł
• gm. Osiek (99) – 5675,05 zł
• gm. Liniewo (103) – 5634,38 zł
• gm. Lipnica (104) – 5617,66 zł
• gm. Przywidz (111) – 5566,35 zł
• gm. Dziemiany (118) – 5544,96 zł
• gm. Linia (124) – 5517,3 zł
• gm. Cewice (132) – 5477,58 zł
• gm. Mikołajki Pomorskie (135) – 5455,88 zł
• gm. Konarzyny (136) – 5455,35 zł

Dochód per capita gmin wiejskich z powiatu malborskiego przedstawia się następująco: gm. Malbork (140) – 5433,88 zł; gm. Stare Pole (196) – 5239,43 zł; gm. Miłoradz (247) – 5114,5 zł; gm. Lichnowy (518) – 4728,17 zł.