Język wobec starości – szacunek w praktyce. Intrygujący projekt dla seniorów w Uniejowie

- Celem projektu jest przeciwdziałanie używaniu wobec osób starszych dyskryminującego języka elderspeak (a także wprowadzenie do języka polskiego nowych terminów – „dziadurzenie” i „gerontomowa” – jako tłum. ang. „elderspeak”). Wyniki badań oraz codzienne obserwacje wskazują, że dziadurzenie jest zjawiskiem powszechnym, a jego przyczyną jest najczęściej stereotypowe postrzeganie ludzi starszych jako „niesprawnych intelektualnie” i wymagających „prowadzenia za rękę”. Stąd np. przerywanie wypowiedzi osoby starszej i „uzupełnianie” za nią dalszego ciągu, częste zadawanie pytań zamkniętych, sugerujących odpowiedź, zwroty w rodzaju „zjemy obiadek” zamiast „będzie obiad”. Osoby używające elderspeak często nie mają świadomości jego dyskryminującego charakteru. Część starszych osób – mimo, że protekcjonalny język im nie odpowiada – nie reaguje, gdyż uważa, iż jest on w takim samym stopniu związany ze starzeniem się, jak np. mniejsza sprawność ruchowa – przedstawia Andrzej Machowski, koordynator kampanii społecznej projektu „Język wobec starości – szacunek w praktyce”.

Na terenie Uniejowa projekt „Język wobec starości – szacunek w praktyce” prowadzi Stowarzyszenie „Forum 4 Czerwca” wraz z Towarzystwem Przyjaciół Uniejowa i Uniwersytetem III Wieku w Uniejowie. Na jego realizację inicjatorzy zdobyli dotację z finansowanego z Funduszy EOG programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy. Projekt realizowany będzie do 31.10.2022 roku na terenie województwa łódzkiego w siedmiu gminach: Drzewicy, Inowłodzu, Łasku, Łowiczu, Opocznie, Uniejowie i Żarnowcu.

Jak wyliczają organizatorzy projektu, głównymi przyczynami występowania dziadurzenia są:

• stereotypizacja w postrzeganiu osób starszych przez pokolenia młodsze
• brak świadomości u osób komunikujących się z osobami starszymi co do dyskryminującego i szkodliwego charakteru elderspeak
• nieumiejętność asertywnego reagowania na przejawy elderspeak przez osoby starsze.

Zaplanowane w projekcie działania to natomiast:

• warsztaty edukacyjno-aktywizujące, w których wezmą udział grupy seniorów z każdej gminy objętej projektem oraz osoby pracujące z seniorami
• kampania społeczna adresowana do instytucji i ok. 3000 mieszkańców gmin

Te działania mają ograniczyć przyczyny elderspeak, uświadomić jego negatywne skutki dla funkcjonowania osób starszych, nauczyć niedyskryminujących form językowych i asertywnego reagowania na elderspeak oraz stworzyć – w ramach kampanii społecznej – sieć lokalnych organizacji i instytucji przeciwdziałających elderspeak.

„Język wobec starości – szacunek w praktyce” jest pierwszym w Polsce projektem podejmującym problem dziadurzenia. W ramach projektu powstaną materiały i narzędzia do wykorzystania w innych projektach.
Stowarzyszenie „Forum 4 Czerwca” z siedzibą w Ksawerowie (woj. łódzkie) działa od 2017 roku i specjalizuje się w realizacji programów edukacyjno-aktywizujących kierowanych do osób starszych z obszarów wiejskich i małomiasteczkowych. Na terenie woj. łódzkiego przeprowadziliśmy kilka takich projektów (m.in. finansowanych z programu ASOS i programu FIO), w których bezpośredni udział wzięło prawie 1000 seniorów. Andrzej Machowski Koordynator kampanii społecznej projektu „Język wobec starości – szacunek w praktyce” – dopowiada Andrzej Machowski.